Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΟΥ ...

Σύμφωνα με λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη, το φιλί είναι: Η επαφή των χειλιών με τα χείλη ή άλλο σημείο του σώματος άλλου προσώπου ως έκφραση αγάπης, ερωτικού πόθου κ.λ.π.
Ετυμολογικά, το μεσαιωνικό ουσιαστικό φιλί προέρχεται από το έναρθρο αρχαίο απαρέμφατο «το φειλείν» του ρήματος «φιλώ», το οποίο κατά μία υπόθεση προέρχεται από το ινδοευρωπαϊκό b(e)eit που σημαίνει "κοντά".

Πέρα από ορισμούς, όμως, το φιλί μπορεί να σημαίνει τόσα παραπάνω… Το χειροφίλημα, για παράδειγμα, το οποίο συνηθιζόταν στο παρελθόν πάντα εκ μέρους των ανδρών, δείχνει θαυμασμό, το φιλί στο μάγουλο εκφράζει συνήθως φιλικά αισθήματα, ενώ στον λαιμό σημαίνει πάθος. Το πιο σύνηθες φιλί στα χείλη δείχνει αγάπη, ενώ στη μύτη και στα αυτιά συνήθως υποδεικνύει παιχνιδιάρικη διάθεση.

Η ιστορία του φιλιού
Αν παρατηρήσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο φιλιούνται διάφοροι λαοί θα διακρίνει πολιτισμικά χαρακτηριστικά με μακρόχρονη ιστορία. Πάρτε για παράδειγμα τους Έλληνες, οι οποίοι φιλούν σταυρωτά, ή τους Ινουίτ -φυλή Εσκιμώων στην Αλάσκα-, οι οποίοι, αντί για φιλί, τρίβουν μεταξύ τους τις μύτες τους. Πώς ξεκίνησε, όμως, το φιλί;

Οι θεωρίες για την αρχή του φιλιού ποικίλουν. Μία λογική εκδοχή που ξεκινά από τα προϊστορικά χρόνια, είναι ότι -όπως συμβαίνει και με πολλά ζώα και πουλιά- η μάνα μασούσε την τροφή και την έδινε με το στόμα στο μωρό της για να τραφεί. Κάτι, λοιπόν, που άρχισε ως συνήθεια διαβίωσης μπορεί να εξελίχθηκε σε κοινή πράξη τρυφερότητας. Λιγότερο ακριβής -αν και περισσότερο ρομαντική- ακούγεται η θεωρία που υποστηρίζει πως, σύμφωνα με κάποιες παλιές θρησκείες, η ψυχή του ανθρώπου ζούσε στην ανάσα του. Με το φιλί, λοιπόν, οι δύο ψυχές των ατόμων έρχονταν σε επαφή και μπλέκονταν μεταξύ τους για πάντα.

Πιο… επιστημονική, τέλος, ακούγεται η θεωρία ότι, με το φιλί, οι άνθρωποι έρχονται αρκετά κοντά, ώστε να μυρίσουν ο ένας την μυρωδιά του άλλου και, έτσι, να «γνωριστούν» καλύτερα. Αντίστοιχη συμπεριφορά παρατηρείται, άλλωστε, και στα ζώα που «αλληλο-μυρίζονται» και «τρίβονται» μεταξύ τους.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε ο ιστορικός Ernest Crawley στις αρχές του 20ου αιώνα, οι πρώτες καταγραφές φιλιών εντοπίζονται στην Ελλάδα, την Ασσυρία και την Ινδία, ενώ την ίδια εποχή, στην αρχαία Αίγυπτο η πράξη ήταν παντελώς άγνωστη. Μία από τις πρώτες εικονικές καταγραφές φιλιού, μάλιστα, -την οποία μπορείτε να δείτε στα «12 πιο καυτά φιλιά της ιστορίας»- εμφανίζεται σε ρωμαϊκό αγγείο του 300 π.Χ, στο οποίο ένας άνδρας σκύβει για να φιλήσει μια γυναίκα, υποδηλώνοντας, σύμφωνα με ιστορικούς, την επιστροφή του στο σπίτι. Ακόμα, ο Crawley υποστηρίζει πως η πράξη του φιλιού ήταν ασυνήθιστη για την ιαπωνική κοινωνία μέχρι πριν τον 20ο αιώνα -πραγματοποιούνταν μόνο μεταξύ μητέρας και παιδιού-, ενώ στην Αφρική, και σε άλλες λιγότερο αναπτυγμένες κοινωνίες, είχε παρατηρηθεί ότι σπάνια συνέβαινε, ακόμα και ανάμεσα σε άτομα της ίδιας οικογένειας.

Η φυσικοχημεία του φιλιού
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το φιλί απελευθερώνει τους ίδιους νευροδιαβιβαστές -χημικά μηνύματα στον εγκέφαλο- όπως αυτοί που εκλύονται όταν επιδιδόμαστε σε έντονη σωματική άσκηση. Η λειτουργία αυτή κάνει την καρδιά μας να χτυπά πιο γρήγορα και την αναπνοή μας να γίνεται πιο βαθιά και ασύγχρονη. Εξηγείται, έτσι, ότι -όπως έχει μετρηθεί- με ένα φιλί διάρκειας ενός λεπτού ένας μέσος άνθρωπος «καίει» περί τις 26 θερμίδες. Επιπλέον, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα φιλιά φέρουν «επιγενετικές φερομόνες», ουσίες σημαντικές για την υγεία και την ψυχολογία μας, οι οποίες, μάλιστα, μειώνουν το στρες.

Σχετικά με την φυσιολογία του φιλιού, οι ειδικοί λένε ότι πρόκειται για μία περίπλοκη διαδικασία, η οποία απαιτεί συγκεκριμένη διάταξη των μυών, καθώς επιστρατεύει τριάντα τέσσερις συνολικά μυς του προσώπου και εκατόν δώδεκα μυς του σώματος –εφόσον στεκόμαστε όρθιοι. Ο πιο σημαντικός μυς είναι ο orbicularis oris -ο σφυγκτήρας γύρω από χείλη μας- που είναι γνωστός και ως μυς του φιλιού. Υπολογίστε, μαζί με όλα τα παραπάνω, τον ρόλο της γλώσσας στο γαλλικό φιλί, αλλά και όλες τις νευρικές απολήξεις αυτής και των χειλιών που συμμετέχουν σε κάθε φιλί και… φανταστείτε το: ένας ολόκληρος μηχανισμός μπαίνει σε λειτουργία.